Jakie są różnice między spółką z o.o. a spółką akcyjną? - Oniszczuk & Associates - Obsługa Klientów Biznesowych
24 April 2023 |

Jakie są różnice między spółką z o.o. a spółką akcyjną?

Obok osobowych spółek prawa handlowego przepisy kodeksu spółek handlowych wyróżniają także spółki kapitałowe będące osobami prawnymi. Szczególnym zainteresowaniem przedsiębiorców cieszy się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nieco mniejszym spółka akcyjna. Czym te dwie formy prowadzenia różnią się między sobą?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a spółka akcyjna – rejestracja i kapitał zakładowy

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to dobry wybór dla osób, które chcą zachować bezpośredni nadzór nad prowadzoną działalnością. Jest przeznaczona dla przedsięwzięć realizowanych na mniejszą skalę niż spółka akcyjna. Koniecznym elementem procesu rejestracji spółki z o.o. jest określenie kapitału zakładowego, który ma umożliwić jej działalność. Minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. to 5 000 złotych, a minimalna wartość nominalna jednego udziału to 50 złotych . Należy jednak pamiętać, że wkłady wspólników mogą być zarówno pieniężne, jak i niepieniężne. Każdy ze wspólników jest zobligowany do ich wniesienia. Czynnościami niezbędnymi do założenia spółki z o.o. są:

  • Zawarcie umowy spółki;
  • Ustalenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego;
  • Powołanie zarządu (niekiedy również rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej);
  • Rejestracja w KRS.

Spółka akcyjna jest przeznaczona do obsług przedsięwzięć gospodarczych o dużym, często transgranicznym zasięgu. Ta forma prawna jest wymagana m.in. dla działalności banków oraz towarzystw ubezpieczeniowych. Nadzór założycieli jest silnie ograniczony, ponieważ sprawuje go rada nadzorcza. Kapitał zakładowy stanowi warunek powstania i istnienia każdej spółki akcyjnej. Wszyscy wspólnicy spółki akcyjnej muszą wnieść wkłady do spółki, rozumiane jako określone wartości majątkowe, które zostają przeznaczone na pokrycie całości kapitału zakładowego. Minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki akcyjnej wynosi 100 tys. zł, a minimalna wartość jednej akcji wynosi 1 grosz. Jeżeli akcje są obejmowane wyłącznie za wkłady niepieniężne albo za wkłady niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być pokryty przed zarejestrowaniem co najmniej w jednej czwartej jego wysokości. Na proces zakładania S.A. składa się między innymi:

  • Przyjęcie statutu spółki;
  • Wniesienie wkładów w zamian za akcje;
  • Powołanie zarządu oraz rady nadzorczej;
  • Rejestracja w KRS.

Zarządzanie spółką kapitałową

Spółką kapitałową nie zarządzają bezpośrednio wspólnicy lub akcjonariusze, ale zarząd. Organ występuje zarówno w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółce akcyjnej. Może być jedno – lub wieloosobowy. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Nadzór w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w spółce akcyjnej

W spółce z o.o. prawo kontroli przysługuje każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Prawo nadzoru ulega wyłączeniu w razie powołania rady nadzorczej, która składa się z co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Jest to obligatoryjne w sytuacji, kiedy kapitał spółki przekracza 500 tysięcy złotych, a wspólników jest więcej niż 25. Wspólnicy mniejszościowi mogą również wystąpić do sądu rejestrowego o powołanie biegłego, który oceni rachunkowość i działalność spółki.

Spółka akcyjna powinna mieć radę nadzorczą, bądź komisje rewizyjną. Rada nadzorcza powinna się składać przynajmniej z pięciu członków, wybranych przez walne zgromadzenie zwykłą większością oddanych głosów. Natomiast komisja rewizyjna z pięciu członków, wybranych przez walne zgromadzenie zwykłą większością oddanych głosów. Zauważyć należy również, że członkowie zarządu, likwidatorowie i pracownicy spółki nie mogą być równocześnie członkami rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.

Wyłączenia wspólników ze spółki

  • Z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki z o.o. na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie.
  • Na żądanie akcjonariusza lub akcjonariuszy reprezentujących więcej niż połowę ogólnej liczby głosów sąd, z ważnych przyczyn dotyczących danego akcjonariusza, może orzec jego wyłączenie ze spółki akcyjnej. Statut spółki może ograniczyć to uprawnienie do akcjonariusza lub akcjonariuszy reprezentujących większą liczbę głosów.

Odpowiedzialność właścicieli spółki

Różnice między spółkami dotyczą także odpowiedzialności. Podstawowa zasada zakłada, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna odpowiadają za zobowiązania całym majątkiem bez ograniczeń. Wspólnicy oraz akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, ponoszą jedynie ryzyko gospodarcze związane z wniesionym wkładem.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością członkowie zarządu ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja z jej majątku okaże się bezskuteczna. Mogą zwolnić się z tej odpowiedzialności poprzez wykazanie, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, o których wspomina art. 299 KSH.

Spółka akcyjna odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania, które ja obciążają. Zasadą jest, że w przypadku spółki akcyjnej nie ma odpowiedzialności po stronie akcjonariuszy (wyjątek – spółka akcyjna w organizacji). Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Akcjonariusz w praktyce ryzykuje jedynie utratą wniesionego wkładu. W spółce akcyjnej członkowie zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponosi winy. Odpowiedzialność ta obejmuje zarówno wyrządzoną spółce szkodę, jak i utracone przez spółkę korzyści.

Zasadniczo za swoje zobowiązania podatkowe odpowiadają same spółki kapitałowe (np. w podatku od towarów i usług lub w podatku dochodowym od osób prawnych). Jednakże gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się w całości lub w części bezskuteczna (tj. gdy majątek spółki nie pozwala na zapłatę należności podatkowej), wówczas za jej zobowiązania odpowiadają określone osoby:

  • Członkowie zarządu;
  • Pełnomocnicy spółek w organizacji, a jeżeli pełnomocnik spółki nie został powołany – wspólnicy spółki w organizacji;
  • Byli członkowie zarządu spółki oraz byli pełnomocnicy lub wspólnicy spółki w organizacji.

Wybór między spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, a spółką akcyjną nie jest prosty i wymaga dobrej znajomości przepisów oraz analizy otoczenia biznesowego. Przed podjęciem decyzji o założeniu biznesu warto skorzystać z pomocy kancelarii prawnej, która specjalizuje się w bieżącej obsłudze prawnej firm.