Odpowiedzialność karna cudzoziemców
W XXI wieku, kiedy świat przypomina „globalną wioskę”, zjawiskiem powszechnym jest prowadzenie spółki, w której wspólnicy nie będą tylko obywatelami Polski. Częste migracje i duży nacisk na znajomość języków obcych sprawiają, że coraz częściej wspólnikiem w spółce będzie cudzoziemiec.
Kto jest cudzoziemcem?
Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego, zgodnie z ustawą z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach (art. 3 pkt 2), a regulacja wynikająca z ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej zezwala na uczestnictwo cudzoziemców w spółkach i określa jego szczegółowe zasady.
Jak wygląda odpowiedzialność karna cudzoziemca w spółce?
Skoro regulacja dopuszcza do polskich spółek cudzoziemców to pojawia się tu nam zagadnienie związane z ich odpowiedzialnością karną. Ogólna zasada wynika już z artykułu 5 Kodeksu karnego, który stanowi, że ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Umiejscowienie zasady terytorialności w przepisach ogólnych regulacji karnej sprawia, że ma ona zastosowanie do wszystkich przestępstw, również tych, gdzie zachodzi odpowiedzialność członka zarządu, którym może być cudzoziemiec. Zastosowanie tej zasady będzie miało znaczenie dla spółki mającej siedzibę na terenie RP.
Zgodnie z nauką prawa karnego zasada terytorialna jest podstawową zasadą obowiązywania polskiej ustawy karnej, a jej podstawą jest suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej i wynikająca z niej jurysdykcja. Co oznacza, że do sprawców czynów zabronionych, popełnionych na terytorium RP stosuje się prawo karne zawarte w polskich ustawach karnych, a także innych ustawach regulujących odpowiedzialność karną (tak: A. Grześkowiak w Kodeks Karny. Komentarz. Wyd. 6, 2019 r.). Dzięki temu istnieje możliwość prawnokarnej reakcji na przestępstwa popełniane przez cudzoziemców, również te, które są związane z byciem wspólnikiem. W rzeczywistości, największe ryzyko karne reprezentacji spółki spoczywa po stronie członka zarządu, ponieważ funkcja ta, choć prestiżowa, wiąże się z wieloma obowiązkami, a ich niedopełnienie może doprowadzić do odpowiedzialności karnej.
Przestępstwa popełniane w spółkach
Nie sposób wyczerpująco omówić wszystkich przestępstw jakich mogą dopuszczać się członkowie spółek, w tym oczywiście cudzoziemcy, ale ze względu na specyfikę spółek najczęściej są to przestępstwa z rozdziału XXXVI Kodeksu Karnego, czyli przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, takie jak: wyrządzanie szkody w obrocie gospodarczym, łapownictwo menadżerskie, oszustwo finansowe, niezaspokojenie roszczeń wierzyciela (kolejno: art. 296, 296a, 297, 300 Kodeksu Karnego)
Odpowiedzialność karną bezpośrednio w nawiązaniu do spółek reguluje tytuł V Kodeksu spółek handlowych, czyli przepisy karne (art. 586- 595 k.s.h). Do przestępstw, które może popełnić cudzoziemiec, będący członkiem zarządu można zaliczyć między innymi: niezgłoszenie upadłości spółki, nabycie własnych akcji czy też bezprawne wydanie dokumentów (odpowiednio: 586, 588, 589 k.s.h).
