Połączenia i przejęcia spółek kapitałowych
Łączenie spółek kapitałowych jest coraz częściej wykorzystywane jako narzędzie zwiększania efektywności przedsiębiorstw, zmniejszania kosztów ich działalności oraz dla osiągnięcia efektu synergii. W ujęciu prawa handlowego połączenie polega na przeniesieniu majątku jednej spółki na inną.
Kodeks spółek handlowych, podobnie zresztą jak prawo unijne, przewiduje dwa różne sposoby połączenia, tj.:
- połączenie przez przejęcie (inkorporacja, wcielenie, łac. per incorporationem),
- połączenie przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej (zjednoczenie, łac. per unionem).
Połączenie spółek przez przejęcie
W pierwszym przypadku (czyli w sytuacji połączenia spółek przez przejęcie) cały majątek spółki przejmowanej przechodzi w drodze następstwa prawnego (tj. sukcesji uniwersalnej) na spółkę przejmującą, wspólnicy (lub akcjonariusze) spółki przejmowanej otrzymują udziały (akcje) spółki przejmującej, a spółka przejmowana w rezultacie połączenia traci byt prawny i ulega rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego (art. 493 § 1 KSH).
W przypadku spółki przejmującej, ta zachowuje byt prawny i organizacyjny, choć jej sytuacja finansowa może ulec zmianie (polepszeniu bądź pogorszeniu) w zależności od tego, w jakiej kondycji finansowej była spółka, którą przejęła.
Połączeniu przez przejęcie towarzyszy z reguły podwyższenie kapitału zakładowego w spółce przejmującej w celu ustanowienia nowych udziałów (lub akcji) dla wspólników (lub akcjonariuszy) spółki przejmowanej, chyba że spółka przejmująca ma udziały lub akcje spółki przejmowanej albo własne udziały (lub akcje) w wysokości wystarczającej do przeprowadzenia wymiany udziałów (lub akcji) spółki przejmowanej na udziały (lub akcje) spółki przejmującej według stosunku wymiany określonego w planie połączenia.
Połączenie spółek przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej
W drugim przypadku, czyli w sytuacji połączenia przez zawiązanie nowej spółki majątki wszystkich łączących się spółek przechodzą w drodze następstwa prawnego na nowo zawiązaną spółkę. Wspólnicy (akcjonariusze) łączących się spółek otrzymują akcje (udziały) nowo zawiązanej spółki, a wszystkie łączące się spółki w wyniku połączenia ulegają rozwiązaniu.
Odmiennie niż w przypadku fuzji połączenia przez przejęcie, żadna ze spółek uczestniczących w fuzji połączenia przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej nie kontynuuje swojego bytu prawnego, lecz dochodzi do utworzenia nowej spółki, która kontynuuje działalność połączonych spółek na zasadzie następstwa prawnego.
Co kodeks spółek handlowych mówi o prawach i obowiązkach starej spółki
Spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki.
Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.
Ujawnienie w księgach wieczystych lub rejestrach przejścia na spółkę przejmującą albo na spółkę nowo zawiązaną praw ujawnionych w tych księgach lub rejestrach następuje na wniosek tej spółki.
Ograniczenia w zakresie wyboru sposobu połączenia spółek wynikać mogą z przepisów szczególnych. Przykładem takiego ograniczenia są przepisy prawa bankowego, które ograniczają możliwość łączenia spółek akcyjnych będących bankami wyłącznie w drodze połączenia przez przejęcie.
Koniec spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki
Spółka przejmowana albo spółki łączące się przez zawiązanie nowej spółki zostają rozwiązane, bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w dniu wykreślenia z rejestru.
Połączenie następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby, odpowiednio spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej.
Wykreślenie z rejestru spółki przejmowanej nie może nastąpić przed dniem zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej, jeżeli takie podwyższenie ma nastąpić, i przed dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby spółki przejmowanej.
Wierzytelności
Warto również wiedzieć, że w okresie odrębnego zarządzania majątkami spółek wierzycielom każdej spółki służy pierwszeństwo zaspokojenia z majątku swojej pierwotnej dłużniczki przed wierzycielami pozostałych łączących się spółek.
Jak wygląda proces połączenia spółek?
Aby połączyć spółki należy wybrać metodę połączenia, a następnie dokonać pisemnych ustaleń pomiędzy łączącymi się spółkami w zakresie planu połączenia, który potem musi został zgłoszony do sądu rejestrowego właściwego dla spółki przejmującej lub spółki, która ma zostać zawiązana w miejsce łączących się spółek. Wraz z takim planem powinien zostać skierowany wniosek o zbadanie planu przez biegłego w zakresie poprawności i rzetelności, chyba, że wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrazili zgodę aby zaniechać przeprowadzenia badania planu przez biegłego.
Plan połączenia spółek powinien zawierać co najmniej:
- typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki – również typ, firmę i siedzibę tej spółki;
- stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat;
- zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej;
- dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3, uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej;
- prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki;
- szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane.
Do planu połączenia należy dołączyć:
- projekt uchwał o połączeniu spółek;
- projekt zmian umowy albo statutu spółki przejmującej bądź projekt umowy albo statutu spółki nowo zawiązanej;
- ustalenie wartości majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia;
- oświadczenie zawierające informację o stanie księgowym spółki sporządzoną dla celów połączenia na dzień, o którym mowa w pkt 3, przy wykorzystaniu tych samych metod i w takim samym układzie jak ostatni bilans roczny.
Transgraniczne łączenie się spółek
Transgranicznemu łączeniu podlegają jedynie spółki kapitałowe (stanowi o tym art. 5161 k.s.h.) oraz spółka komandytowo – akcyjna (art. 51619 k.s.h.). Kluczowym jest, aby co najmniej dwie spółki łączące się miały swoje siedziby w różnych Państwach Członkowskich.
Mechanizmy fuzji są analogiczne jak w przypadku łączenia polskich spółek kapitałowych. Może ona nastąpić poprzez przejęcie spółki przejmowanej przez spółkę przejmującą lub zawiązanie nowej spółki (obejmującej majątek łączonych spółek).
Występuje jednak kilka odrębności, które chętnie Państwu omówimy w dogodnym dla Państwa miejscu i terminie.