Czym jest majątek firmy? Jak go zabezpieczyć?

Prowadzenie działalności gospodarczej w większości przypadków wymaga dostępu do kapitału, który pozwala na realizowanie inwestycji, bieżącą działalność operacyjną i rozwój. Jednak majątek, to nie tylko kapitał. Wyróżnia się majątek obrotowy i majątek trwały. Jakie składniki wchodzą w skład majątku przedsiębiorstwa i co możesz zrobić, aby go zabezpieczyć?

Czego dowiesz się z tego artykułu:

Majątek firmy to znacznie więcej, niż nieruchomości i rzeczy ruchome. W niniejszym artykule wyjaśniamy:

• Dlaczego jednoznaczne zdefiniowanie pojęcia majątku firmy nie jest takie proste.
• Majątek trwały vs. majątek obrotowy — czym się różnią i co się na nie składa.
• Czy majątek wniesiony do spółki to jedyne źródło finansowania działalności.
• Jak skutecznie zadbać o ochronę majątku w Polsce i za granicą.

Czym jest majątek przedsiębiorstwa?

W obowiązujących przepisach próżno szukać definicji majątku. W tym zakresie można odwołać się do przepisów kodeksu cywilnego, w którym sprecyzowano pojęcie przedsiębiorstwa jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Można też sięgnąć do przepisów kodeksu spółek handlowych, gdzie wprost wskazano w odniesieniu do spółek osobowych, że majątkiem spółki są wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. W przypadku spółek kapitałowych jest to nieco bardziej złożone zagadnienie, ponieważ rozróżnia się majątek spółki przed wpisem (spółki w organizacji) oraz po wpisie do właściwego rejestru.

Majątek każdej firmy, niezależnie od jej formy organizacyjnoprawnej, dzieli się na majątek trwały i obrotowy. Środki trwałe charakteryzują się długim okresem ekonomicznej przydatności i są użytkowane przez przedsiębiorcę w okresie dłuższym, niż 12 miesięcy. Z kolei aktywa obrotowe wyróżniają się daleko większą płynnością i są upłynniane w okresie krótszym, niż 12 miesięcy. Przyjrzyjmy się obu grupom majątku nieco bliżej.

Majątek stały firmy

Aktywa trwałe wyróżniają się tym, że są wykorzystywane przez podmiot gospodarczy przez długi czas. W tym pojęciu mieszczą się w szczególności:

1. Wartości niematerialne i prawne — prawa majątkowe nabyte w związku z prowadzoną działalnością i nadające się do długotrwałego wykorzystania, jak licencje, programy komputerowe, autorskie prawa majątkowe i majątkowe prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej, w tym znaki, patenty, towarowe, wzory użytkowe, koszty zakończonych prac rozwojowych,
2. Rzeczowy majątek trwały — obejmują środki trwałe zdatne do użytkowania oraz będące w budowie, jak nieruchomości, maszyny i urządzenia techniczne, samochody firmowe,
3. Należności długoterminowe — obejmują zobowiązania, których okres spłaty jest dłuższy, niż 12 miesięcy, jak kaucje za wynajem lokali rozliczana po upływie roku lub leasing ewidencjonowany w księgach rachunkowych finansującego,
4. Inwestycje długoterminowe — aktywa nabyte przez podmiot gospodarczy na okres dłuższy niż 12 miesięcy w celu osiągania w przyszłości korzyści ekonomicznych, np. akcji, obligacji, udziałów i innych instrumentów kapitałowych. Do tej grupy zalicza się też długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Wspólnym mianownikiem wszystkich aktywów trwałych jest to, że mają one niską płynność finansową. Trudno zamienić je na gotówkę, którą będzie można trzymać na rachunkach bankowych.

Warto pamiętać, że im większy jest majątek trwały, tym większe będą koszty stałe firmy. Są one związane z serwisowaniem, utrzymaniem, naprawą i wymianą. Dlatego, o ile kapitał stały jest pożądany dla zapewnienia stabilnej pozycji przedsiębiorstwa, nie zawsze powinien być szczególnie wysoki, ponieważ wymusza to pożytkowanie środków na utrzymanie majątku trwałego w stanie niepogorszonym. Składniki majątkowe trwałe dominują przede wszystkim w firmach produkcyjnych, gdzie często pojawia się rozbudowana infrastruktura związana z realizacją zamówień.

Majątek obrotowy firmy

Majątek obrotowy, określany też jako aktywa obrotowe, to składniki majątku, które są sprzedawane lub ulegają zużyciu w czasie krótszym, niż 12 miesięcy. Ten rodzaj aktywów dominuje w firmach handlowych, gdzie występuje duża rotacja zapasów. Na majątek obrotowy składają się następujące elementy:

1. Rzeczowy majątek obrotowy — są to zapasy, czyli produkty nabyte w celu dalszej odsprzedaży, a także wyprodukowane gotowe i nieukończone. Do zapasów zalicza się też majątek nabywany na własne potrzeby, jak paliwo, surowce do produkcji, opakowania lub wyżywienie dla pracowników,
2. Należności krótkoterminowe — są to należności, których okres spłaty nie przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego. Jako należności krótkoterminowe klasyfikuje się też dostawy realizowane w ramach cykl gospodarczego danej jednostki,
3. Inwestycje krótkoterminowe — obejmują nabywanie papierów wartościowych z przeznaczeniem do ich zbycia w ciągu 12 miesięcy. Inwestycją krótkoterminową są środki pieniężne w kasie lub na rachunku spółki oraz krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. W tej grupie mieszczą się też pożyczki krótkoterminowe z terminem wymagalności do 12 miesięcy.

Majątek obrotowy charakteryzuje się wysoką płynnością. Z reguły można go łatwo zamienić na środki pieniężne. Generuje też niższe koszty stałe, niż majątek trwały.

W praktyce majątek każdej firmy składa się zarówno z majątku trwałego, jak i obrotowego. Proporcje między tymi masami będą zmienne w czasie i zależą od branży, koniunktury, etapu rozwoju jednostki oraz strategii biznesowej.

W jaki sposób finansowane są aktywa przedsiębiorstwa?

Majątek trwały i majątek obrotowy tworzą bilans przedsiębiorstwa. Każda pozycja w tym bilansie musi być jednak sfinansowana z konkretnego źródła. Najbardziej oczywistym źródłem finansowania jest kapitał własny tworzony przez udziałowców poprzez wniesienie wkładów. Dzieli się on na kapitał podstawowy, czyli środki na bieżącą działalność oraz kapitał zapasowy, gwarantujący elastyczność w działaniu i bezpieczeństwo. Można powiedzieć, że kapitał zapasowy znajduje odzwierciedlenie w aktywach bilansu nabytych w zamian za wypracowany zysk, a nie z kapitału własnego.

Z kolei kapitał obcy to środki pochodzące „z zewnątrz” firmy. Może to być np.:

• kredyt bankowy,
• leasing finansowy,
• emisja papierów dłużnych, jak czeki, weksle lub obligacje.

Zaletą finansowania dłużnego jest to, że właściciele firmy zachowują pełną swobodę w zarządzaniu środkami. Sami decydują, które składniki majątku przedsiębiorstwa kupią. Z drugiej strony finansowanie dłużne ma określoną „cenę”, ponieważ trzeba spłacić z odsetkami.

Jak zabezpieczyć majątek przedsiębiorstwa?

W miarę jak działalność gospodarcza przynosi coraz większe zyski, majątek firmy będzie się rozrastał. Jako przedsiębiorca powinieneś zadbać o ochronę aktywów przed działaniami wierzycieli. Polski porządek prawny przewiduje szereg mechanizmów, które pozwalają na efektywną ochronę majątku.

Najprostszym rozwiązaniem jest utworzenie spółki kapitałowej. Szczególną popularnością cieszy się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która tworzy „parasol ochronny” nad wspólnikami. Jako odrębny od wspólników podmiot prawny spółka z o.o. ponosi wyłączną odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania. W przypadku jej niewypłacalności subsydiarną odpowiedzialność ponoszą jedynie członkowie zarządu, którzy i tak mają możliwość zwolnienia się z niej.

Jeszcze innym sposobem na zabezpieczenie majątku przed wierzycielami są działania podejmowane już na etapie postępowania egzekucyjnego. Skarga na czynności komornika i powództwo przeciwegzekucyjne pozwalają skutecznie zablokować działania wierzyciela, a niekiedy nawet uniknąć egzekucji poprzez wyłączenie spod działań komorniczych konkretnych składników majątku.

Dla spółek i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą za granicą atrakcyjne mogą okazać się trusty, czyli rodzaj stosunku powierniczego. Trust polega na przekazaniu aktywów firmy w zarząd podmiotowi trzeciemu, który realizuje cele donatora. Polskie regulacje prawne nie przewidują tworzenia trustów, ale jest to popularna forma działania w państwach, gdzie występuje system prawa common law.

Szukasz sposobu na ochronę majątku? Sprawdź ofertę Kancelarii Oniszczuk & Associates

Jeśli chcesz zabezpieczyć swój majątek przed działaniem wierzycieli, możemy Ci w tym pomóc. Zespół Kancelarii Oniszczuk & Associates tworzą prawnicy z wieloletnim doświadczeniem w zakładaniu i obsłudze prawnej firm w Polsce i za granicą. Opracujemy dla Ciebie indywidualną strategię ochrony majątku, zadbamy o dopełnienie niezbędnych formalności. Zlokalizujemy jurysdykcje korzystne podatkowo, które pozwolą skutecznie zarządzać aktywami. Zadzwoń lub napisz, aby dowiedzieć się więcej.

Pytania i odpowiedzi